โรคโควิด-19 เป็นโรคร้ายที่ส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจของผู้ป่วยทั้งในระยะสั้นและระยะยาว แม้รักษาตัวจนหายดีแล้ว ผู้ป่วยโควิด-19 บางรายก็ยังอาจเผชิญกับอาการหลงเหลืออย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลาหลายวัน หลายสัปดาห์ หรือหลายเดือน ภาวะดังกล่าวนี้มีชื่อเรียกว่า “ภาวะโควิดระยะยาว” หรือ Long Covid ซึ่งกระทรวงสาธารณสุขยืนยันแล้วว่าสามารถพบได้ในกลุ่มผู้ป่วยโควิดที่รักษาหายดีแล้วสูงถึง 30-50% โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการป่วยรุนแรง
Long Covid คืออะไร?
Long Covid หรือ Post Covid-19 Syndrome คือ ภาวะหรืออาการที่พบได้ในผู้ป่วยโควิด-19 หลังจากเข้ารับการรักษา โดยผู้ป่วยบางรายอาจยังพบอาการผิดปกติที่หลงเหลืออยู่ ซึ่งอาการเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วร่างกาย อาทิ ระบบหายใจ ระบบประสาท ระบบทางเดินอาหาร ระบบหัวใจและหลอดเลือด เป็นต้น อย่างไรก็ตาม อาการ Long Covid เหล่านี้มักไม่มีลักษณะตายตัว อาจต่างกันในไปในผู้ป่วยแต่ละราย แต่ก็อาจทำให้ผู้ที่หายป่วยบางรายไม่สามารถกลับไปใช้ชีวิตอย่างเดิมได้ โดยสำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติของอังกฤษ (National Health Service: NHS) ได้ออกมาเปิดเผยว่า Long Covid เป็นอาการเรื้อรังที่เกิดขึ้นต่อเนื่อง อาจกินเวลายาวนานกว่า 12 สัปดาห์ มักพบในผู้ป่วยอายุระหว่าง 35-49 ปี และอายุระหว่าง 50-69 ปี
Long Covid เกิดจากอะไร?
แม้ภาวะ Long Covid จะทำให้เกิดความผิดปกติกับร่างกายและจิตใจของผู้ป่วยที่เคยติดเชื้อโควิด-19 แต่ในทางการแพทย์ยังไม่พบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มีการคาดการณ์ว่าน่าจะเกิดจาก 3 ปัจจัยหลัก ได้แก่
- การที่เชื้อไวรัสเข้าไปทำลายสมดุลระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ทำให้เกิดความผิดปกติขึ้น
- เมื่อผู้ป่วยติดเชื้อโควิด-19 ร่างกายจะถูกกระตุ้นให้สร้างภูมิคุ้มกันและสารอักเสบขึ้นมามากจนไปทำลายการทำงานของระบบต่าง ๆ
- ผลกระทบหลังจากการเจ็บป่วยรุนแรง (Post-Critical Illness) ซึ่งในร่างกายของผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงจะเกิดการบาดเจ็บของระบบไหลเวียนขนาดเล็ก (Microvascular Injury) รวมถึงเกิดความผิดปกติของสมดุลเกลือแร่และสารน้ำในร่างกาย จึงทำให้ระบบต่าง ๆ ในร่างกายมีการทำงานที่ผิดปกติหลังจากหายป่วย
อาการ Long Covid มีอะไรบ้าง?
อาการ Long Covid จะมีทั้งกลุ่มอาการที่มีลักษณะคล้ายกับอาการเดิม ๆ ที่ผู้ป่วยเคยเผชิญในขณะที่ติดเชื้อโรควิด-19 และกลุ่มอาการใหม่ที่ไม่เคยเป็นมาก่อน โดยภาวะ Long Covid สามารถพบได้ทั้งในผู้ป่วยที่ไม่มีอาการ มีอาการน้อย ไปจนถึงผู้ป่วยที่มีอาการหนัก
สำหรับอาการ Long Covid ที่พบได้บ่อย ได้แก่ เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ มึนงง ไม่สดชื่น ผมร่วง หายใจลำบาก ใจสั่น เจ็บแน่นหน้าอก หายใจไม่อิ่ม จมูกไม่ได้กลิ่น ลิ้นชา การรับรสชาติเปลี่ยนไป เจ็บหน้าอก หายใจถี่ ปวดตามข้อ ไอ ท้องร่วง กล้ามเนื้ออ่อนแรง ภาวะสมองล้า ความจำสั้น สมาธิสั้น นอนไม่หลับ ความดันโลหิตสูง วิตกกังวล ซึมเศร้า ไปจนถึงโรคเครียดหลังผ่านเหตุการณ์ร้ายแรง (Post-Traumatic Stress Disorder) โดยอาการ Long Covid ที่เกิดขึ้นนั้นอาจมีผลระยะยาวตั้งแต่หลายสัปดาห์ไปจนถึงหลายเดือนหลังจากหายโควิด
กลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสเป็น Long Covid
- ผู้สูงอายุ
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว
- ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ
- ผู้ทีมีภาวะน้ำหนักเกินเกณฑ์มาตรฐาน
- กลุ่มผู้ป่วยที่ติดเชื้อแบบไม่แสดงอาการ มีอาการไม่หนัก ไปจนถึงกลุ่มผู้ป่วยติดเชื้อที่มีอาการรุนแรง
ป้องกันภาวะ Long COVID ได้ง่าย ๆ ด้วยวิธีต่อไปนี้
การตรวจเช็คสภาพร่างกายหรือตรวจหาความผิดปกติตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยเพิ่มโอกาสในการฟื้นฟูให้ผู้ป่วยกลับมาเป็นปกติได้เร็วยิ่งขึ้น จึงแนะนำให้ผู้ป่วยหมั่นสังเกตและประเมินสภาพร่างกายตนเองอยู่เสมอหลังจากหายป่วย หากพบอาการผิดปกติควรไปพบแพทย์โดยเร็วเพื่อตรวจประเมินสภาพร่างกายและรับการรักษาอย่างเหมาะสม อย่างไรก็ตาม การปฏิบัติตัวตามมาตรการป้องกันตนเองยังคงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นวิธีที่จะช่วยป้องกันความเสี่ยงจากการติดเชื้อโควิด-19 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการสวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อย ๆ ด้วยสบู่หรือเจลแอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการอยู่ในสถานที่ที่อากาศไม่ถ่ายเท เว้นระยะห่างจากบุคคลอื่นอย่างน้อย 1-1.5 เมตร ซึ่งจะช่วยลดอัตราการติดเชื้อถึง 5 เท่า รวมถึงเข้ารับการฉีดวัคซีนทันทีที่มีโอกาสเพื่อป้องกันอาการรุนแรงจากการติดเชื้อ นอกจากนี้ ควรหมั่นสังเกตอาการของตัวท่านเองและคนรอบข้างอยู่เสมอ เก็บตัวอยู่บ้านเมื่อรู้สึกไม่สบาย และหากมีไข้ ไอ และหายใจลำบาก ควรไปพบแพทย์ทันทีเพื่อรับการตรวจโควิดและป้องกันการแพร่กระจายของไวรัสและการแพร่เชื้อไปสู่ผู้อื่น
ศูนย์การตรวจวิเคราะห์ทางการแพทย์ เมดิคอลไลน์ แล็บ บริการตรวจคัดกรองโควิด-19 ด้วยวิธี RT-PCR โดยทีมบุคลากรทางการแพทย์ที่มีความชาญและเชี่ยวชาญในการตรวจหาสารพันธุกรรม แม่นยำสูง ทราบผลรวดเร็ว ดำเนินการในห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ที่มั่นใจได้ในคุณภาพและความปลอดภัย เนื่องจากได้รับการรับรองว่าเป็นห้องปฏิบัติการมาตรฐานการตรวจหาเชื้อโควิด–19 จากกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ซึ่งมีอยู่เพียงไม่กี่แห่งในประเทศไทย สามารถสอบถามรายละเอียดหรือทำการนัดหมายล่วงหน้าเพื่อความสะดวกและรวดเร็วได้ที่
Tel.: 02-3749604-5
Facebook: medicallinelab
Line: @medicallinelab
website: www.medicallinelab.co.th
Ref:
https://vichaivej-nongkhaem.com/health-info/รู้จักลองโควิด/
https://www.sikarin.com/health/covid19/long-covid